تاریخچه و آداب و رسوم شب یلدا

نزدیک به چند هزار سال است که آخرین شب پاییز یعنی شب یلدا که تاریک ترین و درازترین شب سال است توسط ایرانیان جشن گرفته می شود و آیین ها و رسومات مختلفی در این شب به یاد ماندنی در کنار هم سپری می کنند ، شب زیبایی که در شهرهای مختلف ایران آداب و رسومی دارد.

آداب و رسوم خاص شب یلدا از گذشته تا به امروز

یکی از مهم ترین شب های ایران باستان شب یلدا می باشد که از دیرباز تا به امروز مورد توجه و اهمیت ایرانیان واقع شده است جشن ها و شب نشینی هایی که در این شب توسط مردم در اقصی نقاط کشور برگزار می شود یک سنت دیرینه محسوب می شود که تا امروز نیز نه تنها از ارزش آن چیزی کم نشده است بلکه جایگاه بسیار ویژه ای در نزد ایرانیان پیدا کرده است.

شب یلدا بلندترین شب سال که به زمان مابین غروب آفتاب از تاریخ 30 آذر یعنی آخرین روز پاییز تا طلوع آفتاب 1 دی ماه یعنی نخستین روز زمستان مربوط می شود مصادف با انقلاب زمستانی در نیمکره شمالی می باشد به همین علت از آن تاریخ به بعد طول شب کوتاه تر و طول روز بیشتر می شود.

آجیل شب یلدا چیست؟

آجیل خوراکی خوشمزه ای است که از دیرباز جای خود را در انواع مراسم ایرانی باز کرده است. با اینکه در حالت کلی آجیل شامل مخلوطی از خشکبار است اما سنت های دیرینه و سلایق مختلف ترکیبات گوناگونی از آجیل را به وجود آورده اند. ایرانیان که در گذشته شادی ها و مراسم گرم و سنتی خاص خود را در هر ماه برگذار میکردند، برای هر جشنی آیین و سنت مخصوص به خود را ایجاد کرده بودند. یکی از این سنت های بسیار زیبا که خوشبختانه تا زمان حال ادامه یافته و به ما نیز رسیده است شب یلدا است. یلدا آیین و سنت خاص خود را دارد و به طبع آن دارای آجیل مخصوص به خود است! اساسا ایرانیان اصیل معتقدند بدون حضور آجیل شب یلدا (به عنوان یکی از نمادهای شب یلدا) جشن یلدا ناقص است! هر چند که قطعا تمامی این رسوم و سنت ها برای نزدیک تر شدن افراد فامیل و دوستی ها و از بین رفتن کینه ها پایه ریزی شده است اما داشتن نماد و آیین مانند آجیل شب یلدا جدابیت های خاص خود را به این مراسم می افزاید. آجیل ایرانی حالا به یکی از نمادهای فرهنگ ایرانی بدل شده و بر اساس ترکیبات و اجزای آن آجیل شور، آجیل شیرین و آجیل چهار مغز نام گرفته است.

آجیل شب یلدا

درست است که آجیل بنا بر سلایق و مدل‌های گوناگون، ترکیبات متفاوتی دارد اما آجیل شب یلدا به رسم سنت های دیرین شامل مغزهای زیر است:

- پسته

- بادام

- گردو

- فندق

البته در برخی مناطق کشور از میوه های خشک نیز به عنوان آجیل شب یلدا استفاده می شود و علاوه بر اینها کشمش و انجیر هم بعضا درآجیل شب یلدا به کار میرود. ویژگی بارز آجیل شب یلدا، مخلوط بودن انواع مغزهای خام و خشکباری است و همین موضوع بر ارزش تغذیه ای آن می افزاید. در واقع شاید بتوان گفت آجیل شب یلدا در حالت سنتی خود، آجیل چهارمغز بوده است و به مرور زمان مغزها و خوراکی های دیگری به آن افزوده شده است که در این میان باسلوق را هم میتوان نام برد که الیته به دلیل محاسبه وزن آن در زمان خرید آجیل شب یلدا و البته بالا رفتن قیمت آجیل در زمان های خاص و مراجعه زیاد مردم مانند شب یلدا!، اگر قیمت برایتان اهمیت دارد آجیل را به صورت مغزهای جداگانه بخرید و از خرید آجیل مخلوط خودداری کنید و بعدا در منزل خودتان آجیل مخلوط را درست کرده و در ظرف دلخواه بریزید چرا که در شکل های آماده آجیل شب یلدا، مقدار قابل توجهی باسلوق و موارد غیر ضروری وجود دارد که در محاسبه وزن و قیمت به صورت یکپارچه و یکجا صورت میپذیرد!

عادات مردم ایران در شب یلدا

شب یلدا را با نام دیگر شب چله نیز می‌شناسند که به عنوان یکی از جشن‌های کهن ایرانیان است. شب یلدا بزرگترین شب سال است که مردم آن شب را جشن می‌گیرند و در جمع‌های خانوادگی شرکت می‌کنند. این شب در فصل زمستان واقع شده است و میوه‌های زمستانی مانند هندوانه و انار و… جزو میوه‌های زمستانی در این شب صرف می‌شود. بهتر است این شب را با نام چله نام ببریم؛ زیرا یلدا یک واژه بیگانه است و این شب یکی از جشن‌های کهن ایرانی است. این شب از غروب تا طلوع آفتاب که اولین روز زمستان است، ادامه دارد.

یکی از رسومات شب چله، این است که تمام فامیل در خانه بزرگ فامیل جمع می‌شوند و یک شب نشینی به یادماندنی را در کنار هم رقم می‌زنند. از آئین این شب خوردن آجیل یلدا و میوه‌های زمستانی همچون هندوانه، انار، پرتقال و… است. هر کدام از تنقلات نماد خاصی برای این شب محسوب می‌شود.

فال حافظ از زمان‌های گذشته تا به امروز در جشن‌های مختلف ایرانیان وجود داشته و وجود خواهد داشت. شب یلدا نیز از این امر مستثنی نیست و بزرگان فامیل این شب را با فال حافظ شروع می‌کنند. در برخی از جمع‌ها نیز شاهنامه خوانی در کنار دیوان حافظ نیز رواج دارد. شب یلدا بهترین مکان برای تعریف داستان‌ها و قصه گویی است، همچنین افراد فامیل می‌توانند از خاطرات شاد خود تعریف کنند. هدف شب چله جمع کردند افراد فامیل به دور هم و درست کردن خاطرات جدید و به یادماندنی است.

در شب یلدا چه چیزهایی خورده می‌شود؟

آجیل شب یلدا یک آجیل زمستانی است.
آجیل شب یلدا آجیلی شیرین است.
آجیل شب یلدا مخلوطی از آجیل‌ها و خشکبارها می‌باشد.

برچسب ها :